سوله خرپایی یکی از ساختارهای مهم و کاربردی در صنعت و ساختمان‌ها است. این نوع سازه، با استفاده از اجزای خاصی که شامل خرپاها، وترها و استوانه‌ها میشوند، به تأمین پوشش دهانه‌های بزرگ و فضاهای گسترده کمک می‌کند.
اجزای سازه ای سوله خرپایی
قاب های اصلی
قابهای خرپایی از اتصال تیرها و ستونهای خرپایی به هم حاصل میگردد این قابها می توانند بارهای وارد بر سازه را بر زمین منتقل نموده و با ترکیب قابها با هم می توان در برابر بارهای جانبی نیز مقاومت نمود.
لاپه یا پرلین (Purlin)
لاپه ها برای زیرسازی پوشش سقف سازه های سوله ای مورد استفاده قرار میگیرد و وظیفه آن انتقال بار سقف به تیرهای اصلی می باشد. معمولا از پروفیلهای Z برای لاپه استفاده میشود.
میل مهارهای سقفی یا سگراد (Sag Rod)
برای ایجاد اتصال لاپه ها به تیرها و برای جلوگیری از کمانش در تیرها از ساگراد سقفی استفاده می کنند
لاپه جانبی یا گیرت (Girt)
در سوله هایی که پوشش دیوارهای آنها از نوع پوشش سبک می باشد،مانند پوشش ورق یا ساندویچ پانل.برای زیرسازی این نوع پوشش ها جهت اتصال پوشش به سازه از لاپه های جانبی استفاده میشود.
استرات (Strut)
جهت اتصال قابهای دوبعدی خرپایی در سفحه عمود به قاب برای ایجاد سازه سه بعدی،از یکسری المان استفاده میشود که به انها استرات گفته میشود.مقطع این المانها معمولا قوطی بوده ولی در سازه های با وزن زیاد از پروفیلهای I شکل استفاده میگردد.
مهاربندهای اصلی قائم (Main Brace)
برای مهار بارهای جانبی وارد بر سازه شامل بار زلزله و بار باد،در جهتهایی از سازه که امکان اجرای مهاربند باشد،از انواع مهاربندها استفاده میگردد.مهاربند ها می توانند شامل مهاربندهای هم محور ضربدری و هفت و هشتی باشد یا مهاربند برون محور EBF باشد.
مهاربندها معمولا با اتصال مفصلی به سازه متصل میگردند و اصل عملکرد انها مبتنی بر عملکرد خرپایی می باشد.در سوله ها از مهاربند های هم محور ضربدری استفاده می کنند.
مهاربند سقف (Ceiling Brace)
جهت ایجاد صلبیت در سقف و همچنین عملکرد دیافراگمی سقف از مهاربندهای سقفی استفاده می نمایند.عملکرد دیافراگمی معمولا برای انتقال و توزیع صحیح بار در مقابل بارهای جانبی مورد استفاده قرار میگیرد.
وال پست (Wall Post)
به دلیل وجود دهانه بزرگ در سوله ها و ارتفاع زیاد دهانه ها،برای تامین ایستایی پوشش دیوارها و انتقال صحیح بار دیوارها و بار باد وارده بر دیوارها به سازه اصلی، از وال پست استفاده میشود.اتصال وال پستها به سازه های اصلی،معمولا به صورت مفصلی می باشد.
سینه‌بند (Flange Stay)
برای جلوگیری از کمانش موضعی بال فشاری تیرهای اصلی در نزدیکی اتصال تیر به ستون و در مجاروت اتصال راس تیرهای سوله مورد استفاده قرار میگیرد
پی
وظیفه اصلی هر سازه ای انتقال صحیح بار به زمین می باشد.در هر سازه ای آخرین عضوی که وظیفه انتقال بار به زمین را دارد،پی یا فونداسیون می باشد.برای طراحی فونداسیون مشخصات خاک و میزان بار وارده از سازه به فونداسیون تاثیرگذار می باشد.
جرثقیل
بیشتر به دلیل کاربری صنعتی و انبار سوله ها،برای جابه جایی قطعات با وزن بالا،نیاز به جرثقیلهای سقفی می باشد.این جرثقیلها به سازه های اصلی متصل شده و باید بار حداکثر آنها در طراحی سازه سوله ها اعمال گردد.
بست قورباغه ای
در صورتی که برای مهاربند های جانبی و سقفی سوله ها از میلگرد استفاده شود،برای ایجاد کشیدگی لازم در میلگردها،از بست قورباغه ای استفاده میشود.
اجزاء معماری سوله
آبرو یا گاتر (Gutter)
برای جمع آوری آب باران از سقف سوله ها و انتقال به لوله های آب باران،از آبرو یا گاتر استفاده میشود.
فلاشینگ
برای پوشش پیش آمدگی های ایجاد شده در سقف سوله ها،از فلاشینگ استفاده میشود.
پوشش سقف
برای پوشش سقف سوله ها از انواع مختلف مصالح سبک استفاده میشود.مانند: پوشش ورق پوشش ساندویچ پانل.معمولا برای سوله هایی که نیاز به عایق حرارتی دارند، از ساندویچ پانل استفاده می کنند.
دیوارهای خارجی
برای پوشش دیوارهای خارجی از دیوارهای آجری و از ساندویچ پانل و گاها از پوشش ورق استفاده میشود برای انتخاب نوع دیوار معمولا کاربری سوله بسیار تاثیرگذار می باشد.
نکات اجرایی سوله
دهانه مفید سوله‌ها
سوله ها معمولا به دلیل دهانه های بزرگ معنا پیدا می کنند. بنابراین دهانه حداقل سوله بهتر است بیش از 18 متر باشد و از این دهانه به بعد صرفه اقتصادی می باشد.
ارتفاع سوله
ارتفاع سوله محدود نبوده ولی سازه های صنعتی معمولا یک طبقه بوده و ارتفاع بین 6 تا 10 متری دارند.
شیب سوله
سوله ها به دلیل داشتن سقف سبک و جلوگیری از ماندگاری بار برف در سقف شیبدار ساخته میشوند. این شیب بهتر از بین 10-20 درجه باشد.
ابعاد ستون سوله
در فرآیند ساخت ستونهای مختلف، نسبت طول به قطر مقطع ستون‌ها مورد محاسبه و اندازه‌گیری قرار میگیرد. بهترین نسبت طول به قطر برابر با عدد ۱۲ است، که به عبارت دیگر، نسبت طول به ضخامت برابر ۱۲ است.
هرگاه این نسبت بیشتر از ۱۲ شود، ارتفاع ستون زیاد میشود و استحکام آن کاهش می‌یابد. و هرگاه این نسبت کمتر از ۱۲ باشد، مشکلاتی مانند کوتاه دیده شدن ظاهر ستون به وجود می‌آید که سبب خمیدگی سازه میشود.
در ساخت ستونهای سوله، باید به مکان قرارگیری سوله نسبت به ابعاد ستون‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشیم. در سازه‌ها و سوله‌های دو طبقه یا چند طبقه، ابعاد ستونهای بتنی یا فلزی در طبقات پایین‌تر بزرگتر از ستونهای طبقات بالاتر هستند.
انواع اتصالات در سوله
اتصال فلنجی- اتصال با ورق کششی
- اتصال ساعتی
- اتصال تیر به ستون در ناحیه داخلی
- اتصالات تاج سوله
- اتصالات ستون به فونداسیون در سوله ها
- اتصالات مهار بندی در سقف و طول سوله
- اتصالات بادبند ها به تیر و ستون
جمع بندی
سوله های یکی از سازه های پرکاربرد در حوزه ساختمانهای صنعتی می باشند. نحوه تعریف درست پروژه و انتخاب نوع سوله متناسب می تواند بر هزینه تمام شده پروژه تاثیرگذار بوده و باعث استفاده بهینه از سرمایه تعیین شده می گردد.
در این مطلب سعی بر آن شد تا اجزای سوله خرپایی (هم از منظر سازه و از منظر معماری) را به طور خلاصه برای شما معرفی کنیم و همچنین انواع اتصالات آن ها را بیان کنیم. اگر سوالی درباره این مطلب دارید حتما در بخش نظرات برای ما ارسال کنید.
